15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista Miisaanka dhimistu waa safar caafimaad iyo nafis ah oo qof walba doonayo inuu guul ka gaaro, gaar ahaan marka uu dareemo in jirkiisu u baahan yahay is-beddel. Laakiin safarkan uma sahlana sida dadka qaar u maleeyaan. Inkastoo jimicsi joogto ah iyo hurdo fiican ay muhiim yihiin, cuntooyinka aynu cunno ayaa ah waxa ugu weyn ee go’aamiya natiijada ugu dambeysa.
Qofka doonaya inuu miisaanka iska dhimo, waxa uu inta badan is waydiinayaa: “Maxaan cuni karaa si aan u dhimo miisaanka?” Laakiin su’aasha ugu muhiimsan waxay tahay: “Maxaan iska ilaalin karaa?”. Waxaa jira cuntooyin aad u badan oo aan si joogto ah u cunno, kuwaas oo si qarsoodi ah uga hor istaaga jirka inuu dhimo miisaankiisa. Waxa laga yaabaa in ay u muuqdaan kuwo yaryar ama aan dhib lahayn, laakiin marka si cilmi ah loo baaro, waxay ka mid yihiin sababaha ugu weyn ee keena culayska aan la rabin.
Cuntooyinkan waxaa ka mid ah kuwa hodan ku ah dufanka buuxa, sonkorta badan leh, ama karbohaydaraytyo degdeg ah ku gubta. Waxay sababi karaan in jirka uu tamar degdeg ah helo, balse isla markaasna kaydiyo dufan. Waxa kale oo ay keeni karaan rabitaan joogto ah oo cunno ah, taasoo qofka u horseedi karta in uu si aan xad lahayn wax u cuno, halkii uu xakamayn lahaa.
Waxaa muhiim ah in la ogaado in cuntooyinka miisaanka kordhiya aysan mar walba ahayn “cunto xun” laakin ay yihiin kuwo aan ku habboonayn yoolka dhimista miisaanka. Tusaale ahaan, rootiga cad, sharaabka macaan, ama burka caanaha leh — maaha cuntooyin sun ah, balse waa kuwa aad uga hor istaagi kara qorshahaaga miisaan dhimista haddii aan si taxaddar leh loo isticmaalin.
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
10 Cabbitaan oo Caafimaad leh oo Guba Baruurta Caloosha
10 Cunto oo Si Degdeg ah u Dhima Miisaanka
Ka Fogoow 10-ka Khalad ee Miisaanka Kaa Hor Istaaga
Iska Dhim 10kg Si Dabiici Ah adigoo Cunaya 14-kan Cunto!
Maqaalkani waxa uu si faahfaahsan kuugu soo bandhigi doonaa 15 cunto oo si cad loo xaqiijiyay in ay carqaladeeyaan miisaanka dhimista. Mid walba waxaan ku sharxi doonaa waxa ku jira, sababta ay miisaanka u kordhiso, iyo sida ugu fiican ee aad uga fogaan karto. Waxa kale oo aan ku dari doonaa tusaalooyin nolol maalmeed Soomaali ah, si aad si dhab ah u fahanto sida cuntooyinkani u saameeyaan dadka deegaanka.
Markaad dhamaysato akhriska, waxaad heli doontaa faham dhab ah oo kaa caawinaya inaad kala saarto waxa jirkaaga uu u baahan yahay iyo waxa uu iska daayo. Haddii aad dhab ka tahay dhimista miisaanka, waxaad u baahan tahay in aad ogaato waxa aad iska ilaalinayso intaanad dooran waxa aad cunayso.
1. Rootiga Cad (White Bread)
Rootiga cad waa cunto aad loo jecel yahay gudaha Soomaaliya — waxaa laga cunaa quraacda, cashada, ama xitaa la socodka maraqyada. Si kastaba ha ahaatee, rootiga cad wuxuu ka mid yahay cuntooyinka ugu waaweyn ee caqabad ku ah dadka doonaya miisaankooda inay dhimaan.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Rootiga cad waxaa laga sameeyaa bur aad u sifeysan (refined flour) oo laga saaray fiber-kii dabiiciga ahaa. Marka burka noocaas ah la cuno, wuxuu si dhakhso ah u kordhiyaa sonkorta dhiigga, taasoo sababta in jirku si degdeg ah u kaydiyo tamartaas — inta badan waa dufan.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Waxaa laga helaa karbohaydraytyo degdeg ah u gubta, kuwaasoo jidhka gelinaya tamar badan xilli gaaban. Laakiin kadib, sonkorta dhiiggu markay si degdeg ah hoos ugu dhacdo, waxaad mar kale dareemaysaa gaajo, taasoo kuu horseedaysa in aad mar kale wax cunto. Sidan oo kale, waxaa si joogto ah u kordhaya kalooriyada aad jirka gelinayso.
Sida looga fogaado:
Haddii aad tahay qof aan ka maarmin rooti, isku day inaad beddesho rootiga cad adigoo isticmaala rooti gaar ah oo laga sameeyay burka buuxa (whole grain) ama rootiga qudaar leh sida rootiga oats-ka. Kuwani waxay leeyihiin fiber badan oo kaa caawiya inaad dhereg dareento muddo dheer.
Tusaale Soomaali ah:
Cabdiraxmaan oo ah wiil ku nool Baydhabo wuxuu yiri: “Markii aan u beddelay rootigii cad rooti midab leh oo ka samaysan galleyda, waxaan dareemay in aan muddo dheer dhereg ahay, jidhkayguna wuu yaraaday culeys ahaan.”
2. Bariiska Cad (White Rice)
Bariiska cad wuxuu ka mid yahay cuntooyinka ugu badan ee la isticmaalo gudaha Soomaaliya, waxaana si joogto ah looga cunaa qado iyo casho. Laakiin dadka doonaya in ay dhimaan miisaankooda, bariiska cad wuxuu noqon karaa mid caqabad ku ah qorshahooda caafimaad.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Bariiska cad waa karbohaydrayt nadiif ah (refined carb), oo aan lahayn fiber, fitamiinno, ama maaddooyin kale oo dabiici ah. Marka la cuno, wuxuu si dhakhso leh u galaa dhiigga isagoo sonkor isu beddelaya, taasoo keenaysa tamar degdeg ah iyo dabadeedna gaajo joogto ah.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Bariiska cad wuxuu sababi karaa insulin resistance, gaar ahaan haddii si badan loo cuno. Tani waxay la xiriirtaa kororka dufanka caloosha. Marka uu jirku mar kasta la kulmo sonkor koror degdeg ah, wuxuu bilaabaa inuu dufan keydiyo halkii uu isticmaali lahaa.
Sida looga fogaado:
Isku day in aad beddesho bariiska cad adigoo isticmaala bariis bunni ah (brown rice) ama quinoa, oo leh fiber iyo borotiin badan. Ku dar qudaar si ay u buuxiso caloosha, oo miisaankaagu uusan kor ugu kicin.
Tusaale Soomaali ah:
Ifraax oo ku nool magaalada Beledweyne waxay tiri: “Bariiska cad waxaan ku beddelay rootiga qudaar leh ama baasto oats ah. 2 bilood kadib, miisaankeyga hoos ayuu u dhacay.”
3. Cabitaanka Sonkorta Leh (Sida Coca-Cola, Fanta, iwm)
Cabitaannada sonkorta leh ee la cabo xilliyada quraacda ama qado/casho waxaa laga yaabaa inay dhadhamiyaan, balse waa kuwa ugu khatarta badan marka ay timaado miisaanka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Cabbitaannadaasi waxay hodan ku yihiin sonkor la farsameeyay, taasoo aan jirku wax faa’iido ah ka helin. Hal koob oo cabitaan ah sida Fanta ama Coca-Cola waxay ka kooban tahay in ka badan 8-10 qaado oo sonkor ah — taasoo dhaafaysa baahida maalinlaha ah ee jirka.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Sonkorta dareeraha ah waxay jidhka ka dhigtaa mid kaydiya dufan, waxayna sababtaa insulin koror degdeg ah. Waxa kale oo ay keentaa in calooshaada aysan dareemin dhereg, taasoo micnaheedu yahay inaad weli sii cunto cunto kale, adigoon dareemin buuxnimo.
Sida looga fogaado:
U beddel cabitaanka sonkorta leh biyo caadi ah, biyo liin ku jira, casiir miro dabiici ah (oo aan lagu darin sonkor), ama shaah aan sonkor lahayn. Inta aad ka gaajaysato sokor, cun miro macaan sida canabka ama mooska.
Tusaale Soomaali ah:
Khaalid oo ah nin dhalinyaro ah wuxuu yiri: “Waxaan joojiyay cabitaanada sonkorta leh, beddelkoodana waxaan biyo liin ku jiro bilaabay. Laba toddobaad gudahood, calool bararkeyga wuu yaraa.”
4. Baasto Cad (White Pasta)
Baasto cad sida spaghetti-da aan qudaar la socon waxay noqotay mid si weyn loogu isticmaalo guryaha Soomaalida. Laakiin waxay khatar ku tahay miisaanka haddii si joogto ah loo cuno iyadoo aan la beddelin.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Baastada cad waxa laga sameeyaa bur la sifeeyay, waxaana laga saaray fiber-kii iyo nafaqooyinkii dabiiciga ahaa. Waxay si lamid ah rootiga iyo bariiska u kiciyaan sonkorta dhiigga.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Maadaama aysan lahayn fiber, baastadu si dhaqso ah ayay u nuugtaa jidhku, taasoo keenta tamar sare oo degdeg ah, isla markaana keenta dufan ururin. Waxa kale oo baastada si sahlan loo cuni karaa xaddi badan — taasoo keenta in aad ka hesho kalooriyo badan.
Sida looga fogaado:
Dooro baasto laga sameeyay burka buuxa (whole wheat pasta) ama ku dar qudaar badan sida yaanyo, basasha, iyo brokoli si aad u kordhiso fiber-ka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Tusaale Soomaali ah:
Faadumo oo ah ardayad ku nool Muqdisho waxay tiri: “Baastada cad waan joojiyay. Hadda waxaan cuni jiray baasto ka samaysan galleyda oo aad u dhereg badan.”
5. Kebab-ka Dufanka Leh (Ama Hilibka La Shideeyay)
Kebab, buskud hilib ah, ama hilibka dufanka leh ee la shiilo waxaa looga helo suuqyada iyo maqaayadaha — gaar ahaan xilliyada dambe ee galabta. Laakiin waa cunto miisaanka si degdeg ah u kordhin karta.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Hilibka la shiiday waxaa badanaa la raaciyaa dufan badan, subag, ama saliid aan la miisaamin. Waxaa kaloo laga yaabaa in lagu daro sonkor, galley, ama waxyaabo kale oo aan la ogayn — taasoo kor u qaadaysa kalooriyada.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Marka hilib dufan leh lagu shiilo saliid badan, waxaa si fudud ugu jirta kalooriyo aad u badan. Waxaa sidoo kale laga helaa cholesterol sare iyo dufan buuxa (saturated fat) oo keenaya in jirka uu dufanka kaydiyo.
Sida looga fogaado:
Haddii aad rabto hilib, dooro hilib la dubay ama mid aan dufan lahayn, sida digaagga la kariyay ama kalluunka la shiilay saliid yar. Ku dar qudaar si aad u buuxiso caloosha una yareyso hilibka.
Tusaale Soomaali ah:
Maxamuud oo ah nin socod badan jecel wuxuu yiri: “Markii aan joojiyay kebab-ka dufanka leh, jimicsigeygii wuu wax taray. Miisaankeygii wuu hoos u dhacay, xitaa hurdada ayaa iiga fiicnaatay.”
6. Macmacaanka Sonkorta Badan (Sida keega, buskudka, iyo macmacaanka kale)
Macmacaanka ayaa si gaar ah loogu jecel yahay xilliyada farxadda iyo kulamada, balse waa cuntooyinka ugu culus ee miisaanka kordhiya.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Macmacaanka sida keega iyo buskudka waxaa ku jira sonkor badan iyo dufan buuxa (saturated fats) oo jidhka u keena kalooriyo aad u badan. Sonkorta badan waxay keentaa in jirku kaydiyo dufan halkii uu isticmaali lahaa tamarta.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Macmacaanku wuxuu kor u qaadaa heerarka sonkorta dhiigga, taasoo keenta insulin badan, isla markaana dhiirrigelisa kaydinta dufanka. Inta badan macmacaanka waxaa laga cunaa xaddi badan oo qofku isagu xakameyn waayo.
Sida looga fogaado:
Isku day inaad ka badasho macmacaanka sonkorta leh miro macaan oo dabiici ah, sida canabka ama mooska. Haddii aad macmacaanka rabto, dooro kuwa leh sonkor yar ama la sameeyay guriga iyadoo laga fogaanayo subagga badan.
Tusaale Soomaali ah:
Hodan oo ah hooyo reer Muqdisho ayaa tiri: “Markii aan ka joojiyay buskudka iyo keega, waxaan dareemay inaan miisaanka si fudud u dhimayo, isla markaana tamar badan haysto.”
7. Saliida La Farsameeyay (Processed Oils)
Saliida warshadaysan ee la isticmaalay sida saliidda qumbaha la warshadeeyay ama saliidaha kale ee la cusboonaysiiyay ayaa saamayn xun ku leh miisaanka iyo guud ahaan caafimaadka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Saliidahan waxaa ku jira dufanno trans fat ah iyo dufan buuxa oo keena caabuq jidhka ku dhaca, waxayna hoos u dhigaan awooda jidhka ee gubashada dufanka.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Marka la isticmaalo saliido aan caafimaad qabin, jirku wuxuu noqdaa mid dufan badan kaydiya, isla markaana hoos u dhiga dheefshiidka, taasoo keenta miisaanka oo kordha.
Sida looga fogaado:
Dooro saliida dabiiciga ah sida saliidda saytuunka, saliidda lowska, ama saliidda avocado. Ku shiil cuntooyinkaaga si miisaan yar.
Tusaale Soomaali ah:
Cabdirisaaq oo ganacsade ku nool Hargeysa ayaa sheegay: “Markii aan beddelay saliidda aan isticmaali jiray, waxaan dareemay in miisaankeygu yaraaday, calooshuna ay fududaatay.”
8. Cuntooyinka La Warshadeeyay (Processed Foods)
Cuntooyinka warshadaysan sida baasto diyaar ah, hilibka la shiilay, iyo cuntooyinka fudud ayaa ah kuwa ugu badan ee keena miisaanka oo kordha.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Cuntooyinkan waxaa ku badan sonkor, milix, iyo dufan aan caafimaad qabin. Waxa kale oo ay ka madhan yihiin nafaqooyin muhiim ah sida fiber-ka iyo fitamiinada dabiiciga ah.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Cuntooyinka la warshadeeyay waxay keenaan in qofku si fudud u cuno xaddi badan oo kalooriyo ah iyadoo aan dhereg la dareemin. Tani waxay keenaysaa in miisaanku si degdeg ah u kordho.
Sida looga fogaado:
Dooro cuntooyin dabiici ah, qudaarta cusub iyo miraha, iyo hilib aan warshadaysnayn. Samee cunto guriga lagu kariyay halkii aad ka iibsan lahayd cunto warshadaysan.
Tusaale Soomaali ah:
Nasteexo oo shaqaale caafimaad ka ah Muqdisho ayaa tiri: “Markii aan ka fogaaday cuntooyinka warshadaysan, miisaankeyga ayaa hoos u dhacay, xitaa ma dareemo gaajo badan.”15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
9. Cabitaanka Kafeega Iyo Shaaha Sonkorta Leh
In kasta oo kafeega iyo shaaha ay leeyihiin faa’iidooyin caafimaad, haddana marka lagu daro sonkor badan waxay noqon karaan cunto kordhiya miisaanka.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Sonkorta badan ee lagu daro cabitaanadaasi waxay kordhisaa kalooriyada guud ee la cuno. Inta badan dadka waxay ku daraan 2-3 qaado sonkor koobka shaaha ama kafeega.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Sonkorta badan waxay keentaa in jirka uu dufan kaydiyo, isla markaana hoos u dhigo awoodda gubashada dufanka.
Sida looga fogaado:
Isku day inaad shaaha iyo kafeega ku cabto iyaga oo aan sonkor lagu darin, ama isticmaal macaaneeyayaal dabiici ah oo aan kalooriyo lahayn sida malabka.
Tusaale Soomaali ah:
Farxaan oo ah arday wuxuu sheegay: “Markii aan joojiyay sonkorta shaaha iyo kafeega, waxaan dareemay miisaan yarida iyo caafimaad wanaagsan.”
10. Cuntooyinka Qasacadaysan (Canned Foods)
Cuntooyinka qasacadaysan sida digirta, masagada, iyo khudaarta qaar waxaa lagu daraa milix badan iyo waxyaabo lagu sii dheeriyo, taasoo khatar ku ah miisaanka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Milixda badan waxay keentaa in jirka uu biyo badan haysto, taasoo sababi karta barar iyo culays badan. Waxa kale oo ay cuntooyinkan ka maqan yihiin nafaqooyin muhiim ah.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Milixda badan waxay keentaa in dareenkaaga caloosha uu noqdo mid buuxa biyo, laakiin dhab ahaantii waxay kordhisaa culayska iyo dareenka bararka.
Sida looga fogaado:
Dooro cuntooyin cusub oo dabiici ah, ama isticmaal cuntooyin qasacad leh oo leh milix yar. Mar kasta biyo badan cab si aad uga saarto milixda jirka.
Tusaale Soomaali ah:
Sahra oo hooyo ku nool Baydhabo ayaa tiri: “Markii aan joojiyay cuntooyinka qasacadaysan, calooshu way i fiican tahay, miisaankeyguna wuu hoos u dhacay.”15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
11. Cuntooyinka Dufanka Badan Leh ee La Shiilay (Fried Foods)
Cuntooyinka sida foornooyinka, baasto la shiilay, iyo hilib la shiilay ayaa si weyn u kordhiya kalooriyada guud ee qofka, taasoo ah sabab weyn oo keenta miisaanka oo kordha.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Marka cunto la shiilo, gaar ahaan haddii la isticmaalo saliid aan caafimaad qabin, waxay nuugtaa dufan badan. Dufankan waa kuwo buuxa oo caafimaad darro leh, waxayna sababi karaan in jidhku kaydiyo dufan badan.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Dufanka badan ee ku jira cuntooyinka la shiilay ayaa kordhiya kalooriyada aad isticmaasho adigoon si fudud u ogaan. Waxa kale oo ay sababtaa in jirku u kaydiyo dufanka halkii uu ka isticmaali lahaa.
Sida looga fogaado:
Isku day inaad cuntooyinka shiilan u beddesho kuwa la dubay, la kariyay, ama la shiilay saliid caafimaad leh sida saliid saytuun.
Tusaale Soomaali ah:
Muna oo ah haweeney Muqdisho ku nool ayaa tiri: “Markii aan yareeyay cunista cuntooyinka shiilan, waxaan dareemay miisaanka oo si tartiib ah hoos u dhacaya.”15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
12. Sharaabka Enerjiga Leh (Energy Drinks)
Sharaabka tamarta ee lagu iibiyo dukaamada, sida Red Bull iyo kuwa la midka ah, ayaa ka mid ah cabitaanada kordhiya miisaanka.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Sharaabkan waxaa ku badan sonkor, kiimikooyin, iyo maaddooyin kordhiya tamarta si degdeg ah, taasoo keenta in jirku kaydiyo dufan badan.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Sonkorta sare waxay sababi kartaa insulin koror, iyo sidoo kale hoos u dhigista awoodda jirka ee inuu gubo dufanka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Sida looga fogaado:
Bedel sharaabka enerjiga leh biyo, casiir miro dabiici ah, ama shaah cagaaran oo aan sonkor lahayn.
Tusaale Soomaali ah:
Farxiyo oo dhalinyaro ah ayaa tiri: “Waxaan ka joojiyay sharaabka tamarta, mana dareemin tamar yaraansho, laakiin miisaankeygu wuu yaraaday.”
13. Cuntooyinka La Shiilay ee Laga Sameeyo Baradhada (French Fries iyo Chips)
Cuntooyinkan waa kuwa aad looga isticmaalo xilliyada nasashada, balse waa kuwa ugu culus miisaanka.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Baradhada shiilan waxaa lagu shiilaa saliid badan, waxayna ka buuxaan kalooriyo badan iyo dufan buuxa, taasoo ah mid aad u dhib badan in la isticmaalo marka la doonayo in la dhimo miisaanka.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Cuntooyinkan waxay sababi karaan in jirku kaydiyo dufan xad dhaaf ah, iyo sidoo kale inay keenaan barar iyo culays.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Sida looga fogaado:
Isku day inaad baradhada ku beddesho cuntooyin caafimaad leh sida baradhada la kariyay ama qudaarta kale ee la dubay.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Tusaale Soomaali ah:
Cabdirahman oo arday ah ayaa tiri: “Markii aan ka joojiyay chips-ka iyo baradhada shiilan, miisaankeygu hoos ayuu u dhacay, waxaan dareemay firfircooni badan.”
14. Cuntooyinka Macmacaanka Leh ee Sonkorta Lagu Daray (Sweetened Breakfast Cereals)
Cuntooyinka quraacda sida kuwa sonkorta lagu daray ayaa noqday cuntooyin caan ah, gaar ahaan magaalooyinka waaweyn.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Cuntooyinkan waxaa ku jira sonkor aad u badan, taasoo si fudud u kordhisa kalooriyada. Waxa kale oo ay ka madhan yihiin fiber-ka iyo nafaqooyin kale oo muhiim ah.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Sonkorta badan ee ku jirta quraacda waxay keentaa in jirku kaydiyo dufan halkii uu isticmaali lahaa, taasoo sababta in miisaanka uu si joogto ah u kordho.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Sida looga fogaado:
Dooro quraacda aan sonkor lagu darin ama ku beddel cunto quraacda dabiiciga ah sida ukunta iyo khudaarta.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Tusaale Soomaali ah:
Naciimo oo hooyo Muqdisho ku nool ayaa tiri: “Wiilkayga waan ka joojiyay quraacda sonkorta leh, waxaana arkay isbeddel wanaagsan oo miisaankiisa ah.”
15. Cuntooyinka La Dubay ee Leh Dufan Sare (Pastries iyo Donuts)
Macmacaanka la dubay sida donuts, buskudka dufanka leh, iyo pastries-ka ayaa hodan ku ah dufanka iyo sonkorta.
Maxaa ku jira oo dhib leh?
Cuntooyinkan waxay leeyihiin kalooriyo aad u badan, taasoo sababta in si fudud loo kordhiyo miisaanka. Dufanka buuxa iyo sonkorta waxay ka mid yihiin sababaha ugu waaweyn ee miisaanka kordha.
Sababta uu miisaanka u kordhiyo:
Marka la cuno cuntooyin hodan ku ah dufanka iyo sonkorta, jirku wuxuu kaydiyaa dufan badan, isla markaana wuxuu yareeyaa gubashada kalooriyada.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
Sida looga fogaado:
Isku day inaad cuntooyinkan ku beddesho miro macaan iyo cuntooyin caafimaad leh oo guriga lagu diyaariyo.
Tusaale Soomaali ah:
Sagal oo ardayad ah ayaa tiri: “Markii aan joojiyay donuts-ka iyo pastries-ka, waxaan dareemay caafimaad iyo miisaan yaraansho.”15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
gunaanad
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista Miisaanka dhimista waa safar u baahan in si taxadar leh loo qaato, iyadoo la fahmayo waxa jirkaaga u fiican iyo waxa aad ka fogaanayso. Cuntooyinka aan maanta ka wada hadalnay—kuwaas oo ka mid ah 15-ka cunto ee mamnuuca ku ah miisaanka dhimista—waa kuwa si weyn u saameyn kara qorshahaaga caafimaad. Inkastoo ay macaan yihiin ama aad ugu baratay dhaqankaaga, cuntooyinkaan waxay keenaan dufan badan, sonkor badan, iyo kalooriyo aan faa’iido lahayn, taasoo ka dhigaysa in miisaankaaga uu istaago ama xitaa kordho.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista 15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista Fahamka noocyada cuntooyinka aad iska ilaalinayso ayaa kaa caawinaya inaad si fudud u gaarto yoolkaaga caafimaad. Marka aad doorato cuntooyin dabiici ah, hodan ku ah fiber, borotiin, iyo fitamiinno, waxaad dhiirrigelinaysaa jirkaaga inuu si caafimaad leh u gubo dufanka isla markaana u ilaaliyo tamarta. Inta badan dadka ku guuleysta dhimista miisaanka waa kuwa si joogto ah uga fogaada cuntooyinka warshadaysan, dufanka badan, iyo sonkorta badan.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka DhimistaWaxaa muhiim ah in safarkaaga caafimaad uu noqdo mid isku dheelitiran, oo aan kaliya ku xirnayn cuntooyinka aad iska ilaaliso, balse sidoo kale cuntooyinka aad doorato iyo hab nololeedkaaga sida jimicsiga iyo hurdo ku filan. Cuntada saxda ah iyo caadooyinka wanaagsan waxay ka dhigayaan miisaankaaga mid caafimaad qaba, calooshaada mid raaxo leh, iyo guud ahaan jirkaaga mid firfircoon.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka DhimistaUgu dambeyn, waa inaad xasuusataa in isbeddel kasta oo caafimaad uu qaato waqti, dulqaad, iyo joogteyn. Ha niyad jabin haddii natiijooyinka aysan sida aad filaysay u soo bixin hal mar; muhiimka waa inaad si joogto ah ugu dadaasho caafimaadkaaga. Ka fogow cuntooyinka aan faa’iidada lahayn ee aan maanta soo sheegnay, kuna beddel cuntooyin dabiici ah oo jidhkaaga dhisa oo ka hortaga cudurada. Sidaas ayaad u heli kartaa miisaan caafimaad leh oo joogto ah, isla markaana u raaxeysan karto nolol firfircoon oo caafimaad qabta.15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista 15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista Marka, maanta ka bilow inaad wax ka beddesho cuntooyinkaaga, si aad u gaarto natiijooyin waara oo caafimaad qaba!15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista15 Cunto oo Mamnuuc Ka Ah Miisaanka Dhimista
